عالی‌ترین هدف پس از هرگونه قطع عضو آسیب دیده بدن، از جمله رزکشن تومور فک نه تنها عملکرد صحیح آن می‌باشد، بلکه فراهم کردن یک بازسازی عملکردی و زیبایی از آن، که با حداقل مشکل سلامتی مواجه باشد نیز، مورد توجه است. در اختیار داشتن تجهیزات بازسازی گوناگون برای پزشکان جراح از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. عموما در هر عمل جراحی باید از تکنیک‌هایی با کمترین پیچیدگی که بیش‌ترین احتمال موفقیت برای بیمار را در پی دارد، استفاده شود.

بسیاری تکنیک بازسازی مرسوم در دسترس می‌باشد، که دارای مضرات ذاتی می‌باشند:

• دشواری تخمین میزان آسیب، پیش از جراحی.
• پیوند استخوانی و پیوند‌های میکرو عروقی با شیوع بیماری در عضو دهنده همراه هستند.
• محدودیت در اندازه و شکل متریال.
• طولانی شدن مدت زمان عمل جراحی.
• از بین رفتن زیبایی بیمار، ناشی از طبیعت بسیار پیچیده جراحی، و همچنین نیاز به مهارت بالای جراح.
• زمان صرف شده در اتاق عمل برای فرم‌دهی مجدد پلیت و پیوند استخوانی.
• دشواری در دستیابی به شکل و فرم مناسب فک و صورت، به وسیله تطابق‌دهی پروتز با آناتومی در حین جراحی، به دلیل عدم وجود دید کافی از آناتومی فک و صورت.
• فرایند مدل‌سازی و فرم‌دهی پروتز در حین جراحی، موجب دشواری و فشار زیاد عمل جراحی می‌شود.
• ریسک‌های محتمل شامل بیرون‌زدگی پلیت از پوست، شکستگی پلیت و پیچ، و شل شدن یا عفونت پیچ می‌باشد.
• استفاده نامناسب و یا غیر معمول از پلیت ممکن است منجر به تفکیک و از کار افتادگی بافت نرم و عفونت شود.
• خمش متکرر پلیت ممکن است دلیل شکستگی پلیت باشد.
• به طور معمول پلیت‌های از پیش ساخته‌شده به طور جانبی در محل آسیب دیدگی قرار می‌گیرند، که شکاف آسیب را پر نمی‌کند و منجر به حرکت و جابه‌جایی ناخواسته استخوان‌ها شده و تنش وارد بر پروتز را منجر می‌شود.

“نقل مطالب با ذکر منبع بلامانع است”

بر اساس مفهوم دقت بالا، سادگی تولید، و قابلیت وفق‌پذیری مناسب، نمونه اولیه به عنوان وسیله‌ای برای تولید پروتز اختصاصی در این مطالعه مورد استفاده و میزان تاثیر آن نیز مورد ارزیابی قرار گرفت.

به طور سنتی، بازسازی بافت سخت اسکلت فک و صورت، به عنوان هدف والای جراحی فک و صورت، مورد تحقیق و جستجو بوده است. تجسم و دید محدود از ساختار داخلی، تاثیر جراحی بر مجرای تنفسی، وجود دندان ها و ارتباطشان با استخوان، و تداخل با جفت شدن دندان‌ها، عمل جراحی را پیچیده و غیر قابل پیش‌بینی می‌نماید.

در گذشته، روش‌های بازسازی تحت هزاران تغییر مختلف از پیوند ساقه دار (Pedicled flap _نوعی از پیوند که در آن بافت پذیرنده در اتصال با بافت دهنده قرار دارد، و از طریق آن از خون تغذیه می‌شود) تا پیوند آزاد (Free graft_ نوعی از پیوند که در آن بافت به طور کامل از تغذیه خون و محل اصلی آن جدا می‌شود)، و از پیوند میکرو عروقی (Microvascularized) تا پیوند استخوانی عروقی (Vascularized bone graft) قرار گرفتند. این تکنیک ها بسیار حساس بوده و وابسته به شیوع بیماری در ناحیه دهنده می‌باشد، و ممکن است دارای محدودیت در شکل و اندازه متریال باشند، که به طور معمول مانع استفاده از آن‌ها می‌شود.

پلیت‌های بازسازی از پیش ساخته شده و فرم داده شده نیز از روش‌های معمول برای بازسازی پس از جراحی‌های قطع عضو (Ablative surgery) در ناحیه فک و صورت می‌باشد. به طور معمول پلیت‌ها در بازسازی ساختار آناتومی محل قرارگیری ناکارامد هستند، و بایستی زمان زیادی در اتاق عمل برای شکل‌دهی مجدد آن‌ها صرف شود.

مدل‌های نمونه اولیه سریع دارای دقت ابعادی بسیار بالا هستند، و به طور افزایشی برای برنامه تشخیص و طرح ریزی درمان مورد استفاده قرار گرفته‌اند.  فرض محققان بر این است که از نمونه‌های اولیه مشابه می‌توان برای طراحی پروتز شخصی‌‌سازی‌شده استفاده کرد.

 

“نقل مطالب با ذکر منبع بلامانع است”

یک پروتز مفصل گیجگاهی شخصی‌سازی‌شده، مطابق با آناتومی فک بیمار طراحی شد. سی تی اسکن سر بیمار دریافت شد. از مجموعه تصاویر به دست آمده از سی تی اسکن بیمار، هندسه سه بعدی جمجمه، فک پائین، و فرورفتگی گیجگاهی فوسا به دست آمد. یک پروتز شخصی‌سازی‌شده برای مطابقت با آناتومی طبیعی TMJ چپ بیمار طراحی شد، و از یک جزء کوندیل از جنس تیتانیوم و یک فوسا از جنس پلی‌اتیلن با تراکم بالا، ساخته شد.

طراحی پروتز مفصل گیجگاهی، از یک فوسا که از پلی‌اتیلن با وزن مولکولی بالا ماشین‌کاری شد، و از یک قسمت کوندیل که با تیتانیوم پرینت سه‌بعدی شد، تولید گردید.

قسمت فوسا با استفاده از 6 پیچ، و قسمت کوندیل با استفاده از 5 پیچ با طول‌های 6 تا 8 میلیمتر ثابت شدند.

12 ماه پس از جراحی تعویض TMJ با پروتز، بیمار قادر به باز کردن دهان تا 38 میلیمتر بود، و درجه درد به 7 از 10 رسید. هیچگونه مشکل در جراحی، طی بررسی‌های پزشکی و رادیوگرافی پس از عمل گزارش نشد.

 

“نقل مطالب با ذکر منبع بلامانع است”

هدف از مطالعه این پرونده طراحی و ارزیابی کارامدی یک پروتز مفصل گیجگاهی پرینت سه بعدی شده و همچنین به کارگیری این پروتز در درمان مرحله نهایی بیماری آرتوروز TMJ یک بیمار بود. عدم موفقیت پروتز، به صورت شل شدگی و یا شکست زود هنگام، یک عامل مهم محدود کننده در طول عمر کنونی پروتزهای تعویض مفصل فکی است که تحت تاثیر نیرو‌های تماسی مفصل و تنش‌های پروتز ناشی از بارگذاری دینامیکی می‌باشد.

هندسه پروتز به عنوان عامل مهم دخیل در بارگذاری مفصل و بنابراین، شکست فرسایشی و یا شل شدگی در طراحی‌های کنونی است. دانش دقیق از بارگذاری مفصل طی فعالیت‌های روزانه مانند جویدن و یا گاز زدن، برای ارزیابی کارامدی پروتز تعویض مفصل، و همچنین ارزیابی کمی تاثیر طراحی ایمپلنت برعملکرد پروتز، حیاتی می‌باشد.

یک فرد خانوم 48 ساله، مبتلا به آرتوروز نوع 5 در TMJ سمت چپ، در این مطالعه شرکت داده شد. بیمار قادر به بازکردن دهان تا 22 میلیمتر ، و همچنین دارای درجه درد 7 از 10 در مقیاس VAS پیش از جراحی بود. بیمار تحت روش ‌های درمان‌ مرسوم پیشین بهبود نیافته، و خارج از محدوده اندازه و شکل آناتومی معمول پروتز بود. برای این بیمار هیچ گونه پیشینه پزشکی جراحی فک و صورت وجود نداشت.

 

“نقل مطالب با ذکر منبع بلامانع است”

پروتز مفصل گیجگاهی، مفصلیست که از یک کوندیل فک پائین (Mandibular condyle)، و گلنوئید گیجگاهی (glenoid fossa)، در استخوان شقیقه تشکیل شده است. جراحی تعویض مفصل با پروتز مفصل فک آخرین مرحله درمان بیماری انحطاط شدید TMJ، شامل آرتوروز، انکیلوز (Ankylose)، تحلیل رفتگی کوندیل، تومور، و سرطان می‌باشد، و زمانی انجام می‌شود که روش‌های درمان سنتی موفقیت آمیز نبوده‌اند. هدف از جراحی تعویض مفصل گیجگاهی کاهش درد، بهبود عملکرد فک، حداکثر شدن قابلیت باز شدن دهان، و افزایش کیفیت زندگیست. در مقایسه با پیوند استخوان لگن و دیگر روش‌های بازسازی، ساختن مفصل گیجگاهی موجب کاهش بیماری به طور اساسی می‌شود.، زیرا عضو دهنده‌ای نیاز نیست، که به مفهوم زمان بستری کوتاه‌تر و بهبود عملکرد سریع بدون نیاز به ترمیم پس از جراحی می‌باشد. هرچند عدم موفقیت‌هایی نظیر شل شدگی پیچ، شکستگی ایمپلنت، آسیب به اعصاب حین جراحی و عفونت با نرخ 14% رخ می‌دهد و به طور ممتد تاثیر معکوس بر طول عمر پروتز دارد.

تولیدات افزایشی، شامل پرینت سه بعدی، با کاهش هزینه پرینترهای موجود و توسعه و پیشرفت تکنولوژی ذوب فلز با لیزر، محبوبیت بسیاری را در سال‌های گذشته کسب کرده. با تبدیل اطلاعات عکسبرداری پزشکی به مدل سه بعدی آناتومی، پروتزهای تعویض مفصل می‌توانند به سادگی، برای هر بیمار به طور سفارشی، مطابق با آناتومی منحصر به فرد هر بیمار طراحی شوند.

“نقل مطالب با ذکر منبع بلامانع است”